PSY

SPECIFIČNE FOBIJE

F 40.2 PHOBIA SPECIFICA

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fobija je iracionalan, intenzivan strah, nastao pojavom predmeta ili situacije koji podsjećaju na prethodno iskustvo ispunjeno strahom. Specifična fobija je obilježena klinički značajnom anksioznošću, koja je izazvana izlaganjem osobe specifičnom objektu ili situaciji koja djeluje zastrašujuće, što često dovodi do izbjegavajućeg ponašanja.

 

Postoji više vrsta specifičnih fobija koje se temelje na strahu od različitih objekata ili situacija:

 

• FOBIJE OD ŽIVOTINJA: primjerice strah od psa, zmije, insekata ili miševa. To je najučestalija specifična fobija.

• SITUACIJSKE FOBIJE: uključuju strah od specifične situacije, npr. strah od letenja avionom, vožnje automobilom, strah od liftova, strah od zatvorenog prostora.

• FOBIJE OD PRIRODNOG OKOLIŠA: strah od visine, oluje, vode.

• FOBIJE OD KRVI-INJEKCIJA-OZLJEDA: obuhvaća strah i od medicinskih zahvata.

• OSTALE FOBIJE: strah od padanja, glasnih zvukova, strah od zamaskiranih osoba (npr. klaunova kod djece).

​

Osoba može imati više od jedne specifične fobije.

 

Karakteristični simptomi fobičnog poremećaja:

 

• Osoba iznenada osjeti iracionalan strah, paniku i užas u situaciji koja nije opasna

• Fobična osoba svjesna je da njen strah prelazi granice normalnog i da nema stvarne opasnosti

• Fobična reakcija je automatska, osoba je ne može kontrolirati i praktički je sva obuzeta imaginacijom prijetnje i opasnosti

• Fobična osoba pokazuje sve tjelesne reakcije koje su prisutne u velikom strahu: ubrzan rad srca, osjećaj nedostatka zraka, površno disanje, drhtanje i jaku želju da pobjegne iz fobične situacije

• Fobična osoba izbjegava objekte i situacije kojih se plaši

​

​U kojoj dobi ljudi najčešće obolijevaju ?

 

Fobije se uobičajeno po prvi put javljaju u adolescenciji i mlađoj odrasloj dobi, ali se isto tako mogu pojaviti u bilo kojoj životnoj dobi, češće u žena. Specifične fobije u odraslih u najčešćem postotku slučajeva počinju iznenada i traju duži vremenski period, nego fobije u djece. Specifične fobije u djece često spontano iščezavaju, dok kod odraslih spontano nestaju samo u 20% slučajeva.

 

Što je uzrok specifičnih fobija ?

 

Točan uzrok specifičnih fobija je nepoznat, ali čini se da postoji veza s traumatskim iskustvom ili naučenom reakcijom. Npr. osoba koja je doživjela ugriz psa može razviti specifičnu fobiju vezanu za psa. Fobiju može razviti i osoba koja je prisustvovala traumatskom iskustvu druge osobe, a koja je bila ozlijeđena ili izložena ekstremnom strahu. Strah se isto tako može preuzeti kao model ponašanja, npr. djeca čiji roditelji reagiraju strahom prema određenom objektu ili situaciji, najvjerovatnije će reagirati na sličan način prema istim objektima ili situacijama.

 

Kako se dijagnosticiraju specifične fobije ?

 

Ako su simptomi prisutni, liječnik na temelju kliničke slike, anmneze te fizikalnog pregleda postavlja dijagnozu. Obzirom da ne postoje laboratorijski testovi za specifično dijagnosticiranje fobija, liječnici ostalim dijagnostičkim pretragama isključuju organsku etiologiju simptoma fobije. Isključivanjem organskog supstrata, bolesnik se mora obratiti psihijatru, koji dijagnosticira o kojoj se specifičnoj fobiji radi, na temelju simptoma, te procjenjuje u kojoj mjeri ta bolest narušava svakodnevno radno, obiteljsko i socijalno funkcioniranje.

 

Kako se liječe specifične fobije ?

 

Kombinacijom farmako i psihoterapije, uz tehnike relaksacije. Od psihoterapije primjenjuje se najčešće kognitivno-bihevioralna ili kognitivna terapija, i to postupkom desenzitizacije ili izlaganja u kojoj se bolesnik postupno izlaže onome što ga plaši dok se navedeni strah ne počinje smanjivati. Od medikamenata primjenjuju se anksiolitici. Tehnike relaksacije dovode do redukcije anksioznosti.

 

Koja je prognoza specifične fobije ?

 

Kod većine bolesnika specifična fobija može se uspješno liječiti psihoterapijski, a u nekim slučajevima i medikamentozno.

 

Može li se specifična fobija prevenirati ?

 

Premda se specifična fobija ne može prevenirati, rana detekcija i liječenje nakon traumatskog događaj, kao npr. napad psa može prevenirati razvoj ozbiljne anksioznosti.